• Βασικές Έννοιες

Η Συστημική Θεραπεία είναι η εφαρμογή της Συστημικής θεωρίας στον χώρο της ψυχικής υγείας, όπου ως σύστημα ορίζεται ένα σύνολο αλληλοεπηρεαζόμενων και αλληλεξαρτώμενων στοιχείων. Το σύστημα δεν είναι απλά το άθροισμα των μερών του, αλλά μια οργανική ενότητα που διαφέρει ποιοτικά από τα επιμέρους κομμάτια που την απαρτίζουν, ενώ κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα.

Η Συστημική Προσέγγιση αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ως ένα σύνολο και ως μια προνομιακή μέθοδο για την προσέγγιση πολύπλοκων φαινόμενων. Στρέφει την ψυχολογική ματιά από το άτομο στο «όλον» και από τις προσωπικές ιδιότητες στις σχέσεις, ενώ κάθε φαινόμενο μελετάται ως ολότητα και με τη λογική της κυκλικής σχέσης και όχι της γραμμικής αιτιότητας, δίνοντας επίσης σημασία στις σχέσεις του κάθε συστήματος και με τα ευρύτερα συστήματα που το περιβάλλουν. Σύμφωνα με την Συστημική Προσέγγιση στην Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική γεννιόμαστε και εξελισσόμαστε μέσα σε συστήματα, δηλαδή, ομάδες ισχυρής επιρροής, με κυρίαρχη την οικογένεια. Σε κάθε σύστημα κάθε μέλος συνδέεται με όλα τα άλλα μέλη με ένα πλέγμα σχέσεων που υπερβαίνει τα μέλη και καθορίζει την πορεία και την εξέλιξη όλων.

• Η οικογένεια ως Σύστημα

Η οικογένεια αποτελεί μια σύνθετη ολότητα με δική της δομή, κανόνες και στόχους, στην οποία οι αλληλεπιδράσεις των μελών είναι εξίσου ή και πιο σημαντικές από τα δρώντα μέλη. Τα μέλη μιας οικογένειας αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοπροσδιορίζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνεται  ανέφικτη η εξέταση και η κατανόηση της συμπεριφοράς του ενός ανεξάρτητα από την συμπεριφορά του άλλου.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός συστήματος και συνεπώς και της οικογένειας είναι η προσπάθεια διατήρησης σταθερών των συνθηκών στο εσωτερικό της, αλλά και η αντίσταση σε οποιαδήποτε αλλαγή απειλεί αυτήν την σταθερότητα. Σύμφωνα με τη συστημική θεώρηση, ακόμη και ένα ψυχολογικό πρόβλημα μπορεί να συντηρείται (όχι πάντα συνειδητά) από το σύστημα/οικογένεια προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία του, ενώ αλλαγές στο σύστημα μπορεί να το κλονίσουν συθέμελα και να οδηγήσουν σε ανακατατάξεις. Η ψυχική ασθένεια δεν γίνεται αντιληπτή αποκλειστικά και μόνο ως μια ατομική ενδοψυχική διεργασία, αλλά ως μια διαπροσωπική βιωματική εμπειρία μέσα στην οικογένεια, που μεταφέρει ένα νόημα, ένα μήνυμα, ένα αίτημα για την οικογένεια.

Με την εφαρμογή της Συστημικής Προσέγγισης στην Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική διευρύνεται πολύ το πλαίσιο αναφοράς του ατόμου, αλλά και το πεδίο δράσης του θεραπευτή. Το άτομο βγαίνει από τη θέση του προβληματικού που λόγω της δικής του και μόνο αδυναμίας δεν μπορεί να προχωρήσει στη ζωή του. Η προσωπική του πορεία συναρτάται με τις φάσεις εξέλιξης των άλλων συστημάτων, εντός των οποίων βρίσκεται, χωρίς ταυτόχρονα να θεωρείται ανεύθυνο και απλό υποχείριο της δυναμικής αυτών των συστημάτων.

• Ψυχοθεραπευτική Σχέση

Στο επίπεδο της θεραπευτική σχέσης, το αίτημα για βοήθεια του ατόμου ή της οικογένειας, γίνεται κατανοητό σε σχέση με τους ρόλους και τη θέση του καθενός στο συγκεκριμένο σύστημα και στη συγκεκριμένη φάση της εξέλιξής τους. Στόχος είναι να περάσουμε από μία στατική κατανόηση της προσωπικής και οικογενειακής εμπειρίας, σε μία δυναμική κατανόηση, όπου η οικογένεια μπαίνει σε τροχιά επανεκκίνησης με πολλαπλές αναδυόμενες επιλογές ζωής, ενώ αποδεσμεύεται από τον φαύλο κύκλο των αδιεξόδων του παρελθόντος.